Het is al sinds lang een veel voorkomend fenomeen in Vlaanderen: sportfietsers komen iedere week één of meerdere keren spontaan samen en fietsen in groep vaak dezelfde omloop over 60/70 km. Ooit heeft wellicht iemand het initiatief genomen om deze groep suitstappen te starten, maar intussen weet niemand meer wie dat was – en vaak ook doen zij die aan de basis hebben gelegen van die forse fietstrainingen, vandaag niet eens meer mee.
Uit ervaring weten wij dat toch wel wat risico’s verbonden zijn aan dit soort sportieve samenkomsten; de (gemiddelde) snelheid ligt meestal rond 40 km/uur, er wordt vaak echt gekoerst en daarbij fietst men heel dikwijls met drie, vier of meer naast mekaar, verkeersregels worden overtreden en vaak gebeurt het zelfs dat het tweede deel van de groep door het rode verkeerslicht gaat.
Probleemstelling
• Hoe staat het met de aansprakelijkheid als derden slachtoffer worden van het foutief gedrag van zo’n groep fietsers? (schade aan de wagen, lichamelijke letsels door botsingen…)?
• Wat is het risico op het vlak van verantwoordelijkheid van een sportfietser die deel uitmaakt van de bedoelde groep?
NEVISIS ADVOCATEN (INFO@NEVISIS.BE) VERDUIDELIJKEN:
Als lid van de VWB is de kans bestaande dat u niet enkel individuele fietstochten maakt maar dat u eveneens regelmatig in groep afspreekt om te gaan fietsen. In het weekend ziet men inderdaad geregeld groepen fietsers rijden. Dit gaat meestal gepaard met de nodige ergernissen bij andere weggebruikers omdat vele fietsers de regels hieromtrent blijkbaar nog niet voldoende kennen. Elders in huidig magazine wordt nogmaals de geldende wetgeving weergegeven voor fietsers in groep.
Fietsers die de grens oversteken, dienen zich er wel bewust van te zijn dat de regels hieromtrent in het buitenland kunnen afwijken. Hier zal eventueel in een volgend artikel dieper op worden ingegaan.
Aan wielertoeristen in groep worden bepaalde privileges verleend. Belangrijk is wel dat deze hen in geen geval ontslaan van andere elementaire verplichtingen van elke bestuurder. Het gaat hier meer bepaald over het hebben van een aan de omstandigheden aangepaste snelheid, voldoende afstand houden met voorgangers en te allen tijde kunnen stoppen voor een voorzienbare hindernis.
Een vaak gestelde vraag is die omtrent de aansprakelijkheid van fietsers in groep.
Een belangrijk gegeven is dat er niet zoiets bestaat als de “aansprakelijkheid van de groep”. Men zal steeds individueel aansprakelijk zijn als fietser in een groep.
Een situatie die helaas regelmatig voorkomt, is die van een groep fietsers die een kruispunt oversteekt wanneer het verkeerslicht plots op rood springt. Elke fietser die na het rood worden van het verkeerslicht het kruispunt toch nog oversteekt, zal individueel verantwoordelijk zijn. Naast een strafrechtelijke vervolging riskeer je ook dat je aansprakelijkheid in het gedrang komt wanneer er bv. een aanrijding plaatsvindt omdat je door het rode licht reed. Van de (in sommige gevallen verplichte) wegkapiteins wordt weliswaar verwacht dat zij erop toezien dat iedereen de regels volgt doch zij kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor de individuele fouten van de fietsers.
Een fietser moet zich in een groep wielertoeristen zo gedragen (wat betreft de veiligheidsafstand, de snelheid aangepast aan de omstandigheden,…) dat hij een voorliggend gevaar, zoals het versmallen van het fietspad of het vertragen van de voorliggende medefietsers, tijdig kan opmerken zodat daarbij een val buiten het fietspad op de rijbaan vlak voor een voertuig kan vermeden worden. De bestuurder van het voertuig die door een maneuver, om de gevallen fietser te ontwijken, slipt en een andere fietser raakt, kan geen enkele fout worden verweten aangezien zijn rijgedrag overeenkomstig was met het gedrag van een normaal voorzichtig en vooruitziend bestuurder die geconfronteerd werd met een onvoorzienbare hindernis. Zo oordeelde de rechtbank in Brussel dat in casu enkel de eerste fietser aansprakelijk is voor het ongeval en de eruit voortvloeiende schade.
Als men als groep fietsers de rijbaan volgt in plaats van het voorziene fietspad zal men zich minder snel op een gebrekkige weg kunnen beroepen om de aansprakelijkheid van de wegbeheerder te bekomen bij bv. een val door een oneffenheid in de weg. Zo oordeelden onder andere de rechtbanken in Brugge en Mechelen dat deze fietsers er rekening mee dienen te houden dat de rijbaan is aangelegd voor motorrijtuigen en dat er andere eigenschappen van worden verwacht qua effenheid en berijdbaarheid dan van een fietspad.
Eenzelfde oneffenheid op het fietspad als op de rijbaan kan in het ene geval dus een gebrekkige zaak uitmaken en in het andere geval niet. Een en ander dient uiteraard steeds in concreto te worden beoordeeld.
De regels rond fietsen in groep zijn op zich zeer duidelijk en voor weinig discussie vatbaar.
Lastiger is de situatie waarin een “spontane groep” ontstaat. Stel dat men ’s ochtends vertrekt met een groepje van 4 vrienden en de groep onderweg spontaan uitgroeit tot een groep van 20/30 fietsers waarbij eigenlijk niemand het initiatief heeft genomen om met zulke grote groep te gaan fietsen.
Indien er een botsing met andere weggebruikers plaatsvindt, of er ontstaat schade aan een geparkeerde wagen, wie kan de schadelijder vervolgens aansprakelijk stellen? Ook hier blijft het principe van de individuele verantwoordelijkheid van elke fietser spelen.
De individuele fietser die door het rode verkeerslicht rijdt, een afgesloten spoorweg oversteekt of zich naast 2 andere fietsers op de rijbaan begeeft, begaat steeds zelf een overtreding van de wegcode en is bijgevolg aansprakelijk voor de schade die door zijn fout ontstaat. Hij zal zich bijgevolg niet kunnen verschuilen achter de groep om zijn verantwoordelijkheid te ontlopen.
Er is ons momenteel nog geen rechtspraak bekend waarin een hele groep fietsers aansprakelijk werd gesteld voor gebeurlijke ongevallen.
Men kan concluderen dat men met het gebruik van een dosis gezond verstand al heel ver komt.
Mocht u toch in de problemen komen of nog een specifieke vraag hebben, kan u uiteraard steeds een van onze gespecialiseerde advocaten contacteren.
Een ogenblik geduld
